Bố mẹ làm thế nào để kìm hãm được sự nóng tính khi dạy con

Những kỳ vọng của bố mẹ là con ngoan học giỏi là điều đương nhiên, nhưng dạy dỗ sao cho con nên người – đó là cả một quá trình lâu dài và cần sự kiên nhẫn.

(Ảnh minh hoạ)

Những khi dạy con học hoặc hoặc bảo con làm việc gì mà con không làm được, có một số bố mẹ thường quát mắng con. Những câu nói như: sao ngu dốt thế, có thế mà không làm được, đầu bã đậu, học phí cơm, ngu như… thường bị buột miệng ra kèm với giọng nói chỉ trích nặng nề làm cho trẻ hoặc là nổi nóng cãi lại hoặc là ì ra không chịu học. Và thế là sự dạy dỗ con lại thành một buổi ầm ĩ cả nhà mà cuối cùng trẻ chẳng có tiến bộ gì.

Không những thế có bố mẹ còn giơ tay đánh con, ấn tay gí vào đầu con hoặc quăng ném sách vở của con. Phải chăng những bố mẹ đó không yêu thương con mình? Phải chăng bố mẹ nghĩ là bằng cách đánh mắng thì con học mới vào? Có lẽ đấy chỉ là những hành động bột phát thể hiện sự kém kiềm chế không làm chủ được cảm xúc của bố mẹ.

Mỗi trẻ sinh ra có những tư chất khác nhau. Có em thông minh, có em chậm hơn một chút so với bạn bè cùng lứa. Tuổi trẻ em là tuổi còn vui chơi, còn đang phát triển về thể chất và tâm lý. Những kỳ vọng của bố mẹ là con ngoan học giỏi là điều đương nhiên, nhưng dạy dỗ sao cho con nên người – đó là cả một quá trình lâu dài và cần sự kiên nhẫn.

Chúng ta thử đặt mình vào vị trí của trẻ, khi khó khăn trẻ cần sự khuyến khích, định hướng nên làm thế nào cũng như sự ân cần chỉ bảo. Bản thân bố mẹ sau khi quát mắng con nhiều khi cũng chưa nguôi sự giận dữ hoặc có khi lại tự trách bản thân. Khi đã nóng tính chúng ta không đủ tỉnh táo và sáng suốt để nghĩ ra nên tìm cách nào để giúp đỡ con hiểu ra vấn đề. Nếu bố mẹ nóng tính thường xuyên thì trẻ cũng sẽ học tính đó của bố mẹ và trở thành người nóng tính hoặc bướng bỉnh lì lợm chống đối.

Một số trẻ trở nên né tránh tiếp xúc, không cởi mở chuyện trò chia sẻ với bố mẹ những khó khăn của mình trong học tập cũng như trong cuộc sống. Như vậy do nóng tính vô tình chúng ta đã đẩy con cái xa rời ta.

Muốn kiềm chế được sự nóng nẩy của mình khi dạy dỗ con, bố mẹ phải luôn giữ sự bình tĩnh và giữ cho cảm xúc thăng bằng.

Ví dụ nếu trẻ mắc một lỗi lầm nào đó, bố mẹ nên xem xét sự việc đã xảy ra như thế nào một cách khách quan bằng hỏi con cặn kẽ, nghe con kể lại và giải thích, sau đó có thể tìm hiểu thêm nếu sự việc đó có liên quan đến người khác. Bố mẹ có thể đặt cho con câu hỏi để con tự nhận thức được vấn đề, tự nhận thấy sai sót của mình và hướng giải quyết.

Sau đó bố mẹ bàn bạc với con và tìm ra cách khắc phục sai lầm và định hướng tiếp theo nên làm gì.

Nếu dạy con học mà con kém tập trung chú ý thì nên nhắc nhở con vào bài học, không nên để những yếu tố môi trường gây nhiễu khi con học. Nếu con không biết cách làm một bài toán chẳng hạn mà bố mẹ dạy con thì nên bảo cho con đọc kỹ đề bài, xem lại kiến thức cơ bản đã học rồi áp dụng vào bài tập con đang làm…Với những trẻ nhỏ nhận thức còn chưa phát triển thì bố mẹ nên hướng dẫn con cụ thể cách làm một việc theo thứ tự từng bước, vừa làm vừa giải thích cho con hiểu để con làm theo. Mối khi thấy trẻ cố gắng hoàn thành một việc gì nên khen ngợi động viên con để con tiếp tục phát huy. Lời khen, lời động viên đối với trẻ em có hiệu quả giáo dục rất nhiều so với những lời chỉ trích mắng mỏ nặng lời.

Nếu chẳng may con mắc lỗi làm bố mẹ rất giận dữ thì khi đó nên tự kiềm chế bản thân bằng cách hít thở sâu, không căng thẳng đầu óc, chùng lỏng các cơ bắp, dừng lại một lúc, không nên nói to và cân nhắc nên nói với con như thế nào cho có tác dụng. Tất nhiên nếu con có hành vi vi phạm nặng nề chúng ta phải có thái độ kiên quyết và dứt khoát nhưng thái độ phải bình tĩnh và lời nói phải mang tính thuyết phục.

Đối với những trẻ có những vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu, tăng động, tự kỷ… thì thái độ bố mẹ bình tĩnh nhẹ nhàng tình cảm lại càng cần thiết khi dạy dỗ con. Hãy đối xử với trẻ như trẻ vốn có và chấp nhận trẻ. Không chê bai, mắng mỏ, cười nhạo, coi thường trẻ vì như vậy sẽ làm trẻ mất tự tin. Làm người bạn của con, làm người thầy của con với tình cảm của người làm cha mẹ, luôn đồng hành cùng con sẽ giúp cho trẻ vượt qua được những khó khăn để hòa nhập với cuộc sống.

ThS.BS Quách Thúy Minh

Nguyên trưởng khoa Tâm bệnh – Bệnh viện Nhi TW.