7 ứng xử sai lầm của cha mẹ khiến trẻ không thành công

Không tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm rủi ro, quá bao bọc, dễ nổi giận… là 3 trong số những sai lầm lớn mà cha mẹ thường mắc phải khi nuôi dạy trẻ. Những sai lầm này có thể khiến bé trở nên kém tự tin từ thời thơ ấu và khó thành công trong sự nghiệp cũng như cuộc sống riêng về sau. Chuyên gia hàng đầu và tác giả các cuốn sách tâm lý bán chạy nhất, tiến sĩ Tim Elmore (Mỹ), đã khám phá ra điều này trong quá trình nghiên cứu.

1. Không tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm rủi ro
Chúng ta sống trong một thế giới mà hiểm nguy rình rập khắp nơi.Á m ảnh “ an toàn là trên hết” càng làm cho nỗi lo sợ mất con của các bậc cha mẹ trở nên trầm trọng. Chính vì vậy, các bậc phụ huynh thường làm mọi thứ có thể để bao bọc bọn trẻ. Bảo vệ con cái đúng là trách nhiệm của cha mẹ, tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc chúng ta tách biệt con khỏi những cơ hội trải nghiệm lành mạnh.
Các chuyên gia tâm lý ở châu Âu khám phá ra rằng những trẻ không được ra ngoài chơi và chưa bao giờ được phép trải nghiệm những sự cố như trầy xước ở chỗ này, bị thương ở chỗ kia, khi lớn lên thường đối mặt với nhiều sợ hãi. Phỏng vấn những người trẻ tuổi chưa bao giờ chơi trò leo trèo và đánh đu trên các thanh ngang và thanh dọc ở sân chơi trẻ em phát hiện nhóm người này sợ các nguy cơ rất bình thường và sợ đưa ra cam kết. Sự thật là trẻ cần vấp ngã vài lần để nhận ra rằng ngã là chuyện bình thường. Đau chính là người thầy cần thiết. Chính vì vậy, căn bệnh hủi là một thảm họa. Nó khiến cơ thể mất cảm giác đau, và khi thiếu cảm nhận về cái đau, nạn nhân có thể bị bỏng hay dẫm lên đinh nhọn mà không hề hay biết, họ chỉ nhận ra tổn thương hay nhiễm trùng khi đã quá muộn. Cảm giác đau là một phần của sức khỏe và sự trưởng thành. Cũng vậy, thông qua đổ vỡ tình cảm với bạn khác giới, thanh thiếu niên sẽ hiểu được rằng, cảm xúc chín chắm là rất cần thiết để một mối quan hệ có thể tồn tại lâu dài.
Khi cha mẹ loại bỏ hết các nguy cơ trong cuộc sống của con, trẻ có thể trở thành người bên ngoài thì tự cao nhưng thẳm sâu bên trong lại rất thiếu tự trọng. Nguyên nhân là do rất nhiều ‘thành công’ của trẻ chỉ là trò phô diễn và không hề mang lại điều gì ý nghĩa cho cuộc đời của đứa trẻ.
2. Giải thoát quá nhanh
Thế hệ những người trẻ ngày nay không phát triển một số kỹ năng sống như thời kỳ 30 năm trước đó bởi vì chưa gì người lớn đã nhảy vào cuộc và chăm lo mọi khó khăn cho chúng rồi. Khi cha mẹ giải thoát quá nhanh và nuông chiều con cái quá mức bằng sự ‘hỗ trợ’, họ đã vô tình tước đi nhu cầu được vượt khó và khả năng tự giải quyết vấn đề của trẻ. Đó chỉ là kỹ năng làm cha mẹ ngắn hạn mà bỏ qua những yếu tố nuôi dạy những lãnh đạo trong tương lai- nghĩa là trang bị cho con trẻ kỹ năng tự giải quyết vấn đề không cần sự giúp đỡ của người khác. Như thế, không sớm thì muộn, bọn trẻ con sẽ quen với việc có ai đó xuất hiện cứu nguy: “Nếu tôi thất bại hoặc không đạt được điều mình muốn, người lớn sẽ xử lý ổn thỏa và loại bỏ mọi hậu quả từ hành vi sai trái của tôi”. Trong thực tế, điều này chẳng liên quan gì tới cách vận hành của cuộc sống, và vì vậy nó khiến con cái chúng ta không thể trở thành người đủ năng lực khi trưởng thành.
3. Khen ngợi quá dễ dàng
Xu hướng đề cao lòng tự tôn xuất hiện từ khi thế hệ sinh vào thời kỳ bùng nổ dân số còn là những đứa trẻ. Tuy nhiên nó bén rễ vào hệ thống giáo dục (Mỹ) từ những năm 1980. Tham gia vào một trận bóng chày và bạn sẽ nhận thấy tất cả đều là người thắng cuộc. Tư duy “ai cũng có cúp” có thể khiến cho bọn trẻ cảm thấy bản thân đặc biệt. Tuy nhiên, nghiên cứu lại chỉ ra rằng phương pháp này cho ra những kết quả ngoài dự kiến. Sớm muộn gì những đứa trẻ cuối cùng sẽ nhận ra chỉ có bố hoặc mẹ là những người duy nhất cho rằng chúng tuyệt vời bởi vì ngoài họ ra không ai nói như thế với lũ trẻ. Chúng bắt đầu nghi ngờ tính khách quan của cha mẹ rằng lời khen này làm cho chúng vui thích trong chốc lát, nhưng hoàn toàn không có mấy liên quan tới thực tế. Khi chúng ta khen ngợi trẻ quá dễ dàng và phớt lờ những hành vi xấu, bọn trẻ cuối cùng sẽ tiêm nhiễm vào đầu thói gian lận, phóng đại và nói dối và né tránh những tình huống khó khăn. Lý do là bởi trẻ không được tạo điều kiện để đối mặt với điều đó.
4. Để mặc cảm tội lỗi xen vào con đường đi đúng đắn
Con bạn không cần phải yêu cha mẹ từng phút từng giây. Bọn trẻ sẽ vượt qua cảm giác thất vọng nhưng sẽ không thể cưỡng lại được hậu quả của việc được nuông chiều. Vì thế, hãy mạnh dạn nói với con “ Không” hoặc “ Không phải bây giờ” và để chúng đấu tranh cho những điều mà chúng thực sự cần hoặc thực sự coi trọng. Cha mẹ nào cũng có xu hướng giành cho con những gì chúng muốn như một cách khen ngợi, đặc biệt với gia đình có nhiều con. Khi một đứa làm tốt việc gì đó, cha mẹ thường cảm thấy áy náy nếu thưởng cho đứa này mà đứa kia lại không. Tuy nhiên, suy nghĩ này thật không thực tế và điều này vô tình làm mất đi của trẻ cơ hội để củng cố niềm tin rằng thành công phụ thuộc vào những hành động tốt của từng cá nhân. Hãy thận trọng không hứa hẹn với trẻ rằng điểm tốt sẽ được thưởng đi mua sắm. Nếu mối quan hệ của bạn chỉ dựa trên những tiêu chí về vật chất thì bọn trẻ sẽ chẳng bao giờ hiểu được ý nghĩa của nhưng động lực từ bên trong hoặc cảm giác yêu thương vô điều kiện.
5. Không chia sẻ với con những sai lầm trong quá khứ của mình
Những thanh thiếu niên khỏe mạnh luôn khao khát thỏa sức bay bổng trên đôi cánh của riêng chúng và chúng cần được tự mình trải nghiệm cảm giác ấy. Người lớn phải tạo điều kiện cho bọn trẻ nhưng không có nghĩa là bỏ mặc con mà không có sự định hướng. Chia sẻ với con những sai lầm tương tự mà cha mẹ đã mắc ở độ tuổi của con và điều đó có thể giúp chúng đưa ra những lựa chọn tốt hơn. (Cần tránh những “bài học đã được học” liên quan tới thuốc lá, rượu và ma túy…)
Cũng vậy, con cái chúng ta cũng phải chuẩn bị tinh thần đối mặt với những sai lầm, và chịu trách nhiệm về kết quả của các quyết định. Cha mẹ cần chia sẻ cảm giác của mình khi đối mặt với những trải nghiệm tương tự, điều gì khi ấy đã xui khiến cha mẹ làm việc đó và kết quả bài học rút ra là gì. Cha mẹ nên nhớ rằng họ không chỉ là người ảnh hưởng duy nhất và còn phải là tấm gương tốt nhất của con.
6. Nhầm lẫn trí tuệ, năng khiếu và ảnh hưởng tới sự trưởng thành
Trí tuệ thường được coi là một công cụ đánh giá sự trưởng thành của bọn trẻ. Kết quả là, cha mẹ thường cho rằng chỉ cần thông minh là đủ đối diện với cả thế giới. Đáng tiếc, mọi chuyện không hoàn toàn như vậy. Một số vận động viên chuyên nghiệp và ngôi sao Hollywood mới nổi sở hữu tài năng vượt trội song vẫn vướng vào những bê bối. Đó là bởi vì năng khiếu chỉ hiện diện ở một mặt trong cuộc đời của trẻ, chứ không phải ở tất cả các mặt. Không có khuôn thước về độ tuổi trẻ biết tự chịu trách nhiệm, cũng không có chỉ dẫn được kiểm chứng khi nào nên trao cho trẻ một số quyền tự do nhất định, nhưng có một quy tắc giá trị là hãy quan sát bạn bè đồng trang lứa của con. Nếu bạn nhận thấy những người bạn đó làm được nhiều việc hơn con bạn thì có thể nên trì hoãn trao cho con quyền tự lập.
7. Không làm gương tốt
Là cha mẹ, chúng ta có trách nhiệm sống như cách chúng ta muốn con cái chúng ta sẽ sống, để trẻ có thể trở thành con người nghị lực, đáng tin cậy và có trách nhiệm với lời nói và hành động của mình.
Với vai trò là người định hướng trong gia đình, cha mẹ có thể bắt đầu dạy con bằng cách chỉ nói chân thật-những lời nói dối dù là vô hại cũng có thể hủy hoại nhân cách của trẻ.
Ví dụ, nếu cha mẹ không gian dối thì bọn trẻ con sẽ hiểu chúng không được làm như vậy. Hãy chỉ cho con ý nghĩa của hành động cho và nhận bằng cách cùng con tham gia các hoạt động tình nguyện với cộng đồng.

Hãy cẩn thận trong từng chi tiết nhỏ về đạo đức vì con bạn sẽ đủ tinh tế để nhận ra chúng. Ví dụ nếu bạn không tìm cách đi đường tắt, các con sẽ hiểu rằng chúng không được phép làm điều đó. Hãy cho trẻ thấy ý nghĩa của việc vui vẻ cho đi không hề tính toán bằng cách tham gia các hoạt động tình nguyện với cộng đồng. Hãy góp sức mình để cuộc sống của những người bạn gặp trở nên tốt đẹp hơn, rồi con bạn sẽ nhận ra ý nghĩa của việc làm này và vui vẻ tiếp bước cha mẹ.

Lê Mai (biên dịch)

Nguồn: Brightside