Bệnh võng mạc trẻ sinh non là tình trạng bệnh lý xảy ra do sự phát triển bất thường của mạch máu võng mạc. Bệnh có thể gây mù lòa cho trẻ từ rất sớm thường trong vòng 6 tháng đầu đời nếu trẻ có bệnh mà không được khám sàng lọc, chẩn đoán và điều trị.
Bệnh này không thể quan sát được bằng mắt thường mà phải được bác sĩ chuyên khoa mắt khám bằng đèn soi đáy mắt gián tiếp sau khi tra giãn đồng tử để quan sát toàn bộ võng mạc thì mới có thể đưa ra kết luận.
Trẻ đẻ non khám bằng đèn soi đáy mắt gián tiếp sau khi tra giãn đồng tử
Nguyên nhân của bệnh võng mạc trẻ sinh non còn chưa được xác định. Nhưng người ta nhận thấy rằng những trẻ càng nhẹ cân, sinh càng non, tiền sử thở oxy càng kéo dài thì nguy cơ mắc bệnh càng cao và bệnh càng nặng.
Các giai đoạn tổn thương của bệnh võng mạc trẻ sinh non
Các giai đoạn của bệnh võng mạc đẻ non
Dựa theo mức độ tiến triển, bệnh được chia ra làm 5 giai đoạn (GĐ):
- GĐ 1: Có một ranh giới mỏng ngăn cách giữa võng mạc bình thường ở phía sau với vùng võng mạc vô mạch.
- GĐ 2: Ranh giới giữa hai khu vực rộng ra và dày lên thành một cái gờ.
- GĐ 3: Tăng sinh sợi mạch ngoài võng mạc, mạch máu có thể xuất huyết.
- GĐ 4: Các mạch máu bất thường và mô sẹo sẽ làm co kéo võng mạc, dẫn đến bong võng mạc khu trú.
- GĐ 5: Bong võng mạc hoàn toàn, làm giảm thị lực trầm trọng
Bệnh võng mạc cộng – Plus disease: là hiện tượng giãn và ngoằn nghèo của mạch máu võng mạc quanh gai thị ít nhất trên hai góc phần tư
Hình ảnh bong võng mạc hoàn toàn
Bệnh lý võng mạc ở trẻ sinh non hung hãn cực sau (Aggressive posterior retinopathy of prematurity – AP-ROP)
Tiêu chuẩn khám sàng lọc bệnh võng mạc trẻ sinh non
Sàng lọc hiệu quả và điều trị sớm là một phương pháp làm giảm nguy cơ mù cho trẻ.
– Tất cả những trẻ có tuổi thai khi sinh ≤ 33 tuần và cân nặng khi sinh ≤ 1800g.
– Với những trẻ có tuổi thai khi sinh > 33 tuần, cân nặng khi sinh > 1800g, nhưng có thêm các yếu tố nguy cơ như suy hô hấp, viêm phổi, thở oxy kéo dài, thiếu máu, nhiễm trùng … cũng cần phải được khám mắt nếu có yêu cầu của bác sĩ sơ sinh (tiêu chuẩn này có thể thay đổi khi hồi sức sơ sinh được cải thiện tốt hơn)
Khám sàng lọc võng mạc trẻ sinh non tại Bệnh viện Nhi Trung ương
Điều trị bệnh võng mạc ở trẻ sinh non cần kịp thời và chính xác
Bệnh võng mạc nếu được chẩn đoán và xử lý kịp thời sẽ có thể ngăn chặn được tiến trình bong võng mạc ở trẻ. Đây là một điều hết sức quan trọng mà các bậc cha mẹ cần phải quan tâm.
Trước đây, phương pháp chính để điều trị trẻ có bệnh là laser quang đông vùng võng mạc vô mạch.Tuy nhiên, với những trẻ có tuổi thai và cân nặng quá thấp sau khi gây mê để điều trị tình trạng toàn thân của trẻ đôi khi diễn biến nặng lên hoặc với những trẻ bị thể AP ROP thì điều trị bằng laser thường không hiệu quả.
Từ năm 2010, Khoa Mắt bệnh viện Nhi Trung ương triển khai điều trị tiêm Avastin nội nhãn cho trẻ có bệnh cần điều trị mang lại hiệu quả thành công cao.
Ngày nay, với sự phát triển của y học hiện đại nhiều trẻ sinh non với tuổi thai cân nặng thấp được cứu sống nên lượng trẻ đẻ non cần khám sàng lọc mắt ngày càng nhiều. Khoa Mắt Bệnh viện Nhi Trung ương triển khai khám sàng lọc mắt bệnh võng mạc trẻ đẻ non tất cả các ngày trong tuần từ thứ 2 đến thứ 6 vào giờ hành chính. Trẻ đẻ non cần được tra mắt giãn đồng tử trước 1 tiếng mới khám được nên các bố mẹ nên đưa trẻ đến khám từ đầu giờ sáng hoặc đầu giờ chiều.
Liên hệ Khoa Mắt – Bệnh viện Nhi Trung ương – Tòa nhà B, 18/879 đường La Thành, phường Láng Thượng, quận Đống Đa, Hà Nội. Hotline: 0246.273.8512 – 0817.126.456 để được tư vấn chi tiết nhất.
Trà My – Phòng Thông tin điện tử
ThS. BS Lưu Thị Quỳnh Anh – Phó Khoa Mắt
