Khi con bước vào tuổi dậy thì, sẽ có nhiều thay đổi về tâm sinh lý, khiến các bậc phụ huynh có nhiều băn khoăn. Vậy làm thế nào để hỗ trợ con trải qua giai đoạn đầy thách thức này một cách tích cực, làm thế nào để lắng nghe và làm bạn cùng con trên hành trình trưởng thành? Cha mẹ cùng tham khảo những lời khuyên dưới đây để đồng hành cùng con tuổi dậy thì nhé!
1. Hiểu về sự phát triển của con tuổi dậy thì
Dậy thì là giai đoạn phát triển từ trẻ em sang người trưởng thành, được bắt đầu từ 10 tuổi đến 19 tuổi. Trong độ tuổi này sẽ chia thành 3 giai đoạn khác nhau:
- Giai đoạn 1: 10-14 tuổi;
- Giai đoạn 2: 14-16 tuổi;
- Giai đoạn 3: 16-19 tuổi;
Mỗi giai đoạn có sự thay đổi về tâm sinh lý khác nhau.
Trong giai đoạn dậy thì, cơ thể trẻ có sự thay đổi trong thời gian ngắn, đầu tiên là tăng trưởng về chiều cao và cân nặng, sau đó là sự phát triển của các đặc điểm giới tính. Cụ thể, bé gái sẽ phát triển vòng ngực, vòng hông, xuất hiện mụn trứng cá và có kinh nguyệt, bé trai sẽ mọc râu, xuất hiện mụn trứng cá, giọng nói trở nên trầm hơn,…
Không chỉ phát triển thể chất, trẻ cũng phát triển não bộ, khả năng phân tích, suy nghĩ, ghi nhớ tiến bộ hơn. Đồng thời, trẻ sẽ trở nên độc lập hơn, có xu hướng tìm hiểu, hướng đến các mối quan hệ ngoài xã hội nhiều hơn là gia đình. Hơn nữa, hệ thần kinh của tuổi dậy thì cũng có quá trình hưng phấn mạnh nên khó kiểm soát hành vi.
Một số thay đổi ở trẻ nam khi bước vào tuổi dậy thì
Trẻ bước vào tuổi dậy thì thường có nhiều tò mò với những thay đổi trên cơ thể mình, muốn tìm hiểu cấu tạo cơ thể, sự khác biệt giới tính và bắt đầu có nhu cầu làm đẹp theo từng giai đoạn tuổi khác nhau. Trẻ thường có xu hướng e ngại, vụng về, dễ lúng túng; có thể trở nên ngang bướng, dễ nóng giận, phản ứng gay gắt quá mức, và chống đối cha mẹ…
Trẻ trong giai đoạn dậy thì thường ngang bướng và có xu hướng thích thể hiện cá tính của bản thân
2. Những lời khuyên dành cho cha mẹ để có thể đồng hành với con tuổi dậy thì
2.1. Dành nhiều thời gian cho con
Dành thời gian cho con cái là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để nuôi dạy trẻ tuổi dậy thì. Trong giai đoạn này, trẻ bắt đầu tìm kiếm sự độc lập và có thể ít chia sẻ với cha mẹ. Tuy nhiên, việc dành thời gian bên con thông qua các hoạt động như: cùng ăn cơm, đi dạo, đi du lịch hay tham gia các hoạt động ngoại khóa… sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về những thay đổi trong suy nghĩ và cảm xúc của trẻ.
Dành thời gian bên cạnh con ở tuổi dậy thì để có thể làm bạn với con
2.2. Xây dựng kỷ luật rèn luyện cho trẻ
Thiết lập tiêu chuẩn rõ ràng và nhất quán là yếu tố quan trọng giúp cha mẹ nuôi dạy con tuổi dậy thì. Các tiêu chuẩn này nên được cha mẹ và con cùng bàn luận, xây dựng, bao gồm cả các quy tắc về học tập, ứng xử trong gia đình và xã hội, cũng như việc sử dụng thiết bị điện tử. Điều này giúp trẻ có thói quen sinh hoạt khoa học, học tập đúng giờ, không thức quá khuya. Tuy nhiên, ba mẹ cũng cần dành cho con những khoảng không gian riêng tư nhất định để con có thể thoải mái làm điều mình thích.
2.3. Tôn trọng và lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của con
Thế hệ trẻ ngày càng có những xu hướng phát triển khác biệt với thế hệ của cha mẹ. Vì vậy, nếu áp đặt các tiêu chuẩn cũ không phù hợp sẽ khiến con chán ghét, phản ứng tiêu cực.
Trẻ giai đoạn này có cảm xúc, suy nghĩ phức tạp hơn và gặp khó khăn trong việc diễn đạt những gì mình đang trải qua. Do đó, khi đánh giá các vấn đề của con, cha mẹ không vội đưa ra phán xét mà hãy lắng nghe một cách chân thành và thể hiện sự quan tâm đối với con, cho trẻ thấy được sự đồng cảm. Từ đó, trẻ dễ mở lòng và chia sẻ những vấn đề khó khăn.
Cha mẹ nên lắng nghe con một cách chân thành
2.4. Để con tự lập và có những gợi ý giải pháp cho tình huống của con
Hãy khuyến khích con tự lập bằng cách giao cho con những trách nhiệm phù hợp với lứa tuổi, như: quản lý thời gian học tập, làm việc nhà hoặc tham gia các hoạt động ngoại khóa. Song song với đó, cha mẹ sẽ đứng sau hỗ trợ và hướng dẫn, đưa ra những gợi ý về giải pháp giải phù hợp cho con.
Khen ngợi những nỗ lực của con, dù là nhỏ nhất cũng là hành động giúp con tự tin, tự lập và có động lực để cố gắng phát triển hơn.
2.5. Trang bị cho trẻ kiến thức về giới tính
Cha mẹ không nên né tránh, la mắng hoặc chần chừ, đợi con lớn hơn mới chia sẻ về giới tính, hãy cung cấp cho con các thông tin chính xác và khoa học về sự khác biệt giữa nam và nữ, những thay đổi sinh lý mà các con sẽ trải qua, đồng thời, hướng dẫn, giải đáp về các chủ đề như tình dục, quan hệ an toàn, biện pháp phòng tránh. Cha mẹ đừng quên tạo cho con cảm giác thoải mái khi đặt câu hỏi và thảo luận về những chủ đề này.
2.6. Rèn luyện tư duy tích cực cho trẻ
Tư duy tích cực giúp cho trẻ có đời sống tinh thần khỏe mạnh, từ đó có thể đạt được thành công trong học tập lẫn cuộc sống. Suy nghĩ theo hướng tích cực giúp trẻ nhìn nhận vấn đề đơn giản hơn, dễ dàng vượt qua khủng hoảng tuổi dậy thì.
2.7. Cùng con tham gia các hoạt động vui chơi, thể thao, hoạt động xã hội
Khi tham gia các hoạt động cộng đồng, trẻ sẽ có được những cảm giác tích cực, vui vẻ và lạc quan. Những hoạt động này cũng giúp trẻ mở rộng thế giới quan, gia tăng trải nghiệm sống. Từ đó, trẻ không còn cảm thấy buồn rầu, chán nản, từng bước thoát khỏi khủng hoảng tâm lý tuổi dậy thì và phát triển toàn diện hơn.
Cha mẹ nên khuyến khích và dành thời gian cùng trẻ tham gia các hoạt động thể thao, hoạt động xã hội
Nuôi dạy con vốn là nhiệm vụ đầy khó khăn và áp lực, đặc biệt khi con bước vào tuổi dậy thì. Tuy nhiên, nếu cha mẹ biết cách xây dựng mối quan hệ với con cái dựa trên việc trao đổi, tôn trọng, yêu thương nhưng vẫn giữ vững kỷ luật, nguyên tắc, trẻ sẽ có cơ hội phát triển lành mạnh trong lứa tuổi dậy thì.
Phòng Thông tin điện tử – Viện ĐT&NCSKTE
