Thuốc lá tiếp tục là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu. Mỗi năm, hơn 8 triệu người tử vong do các bệnh lý liên quan đến thuốc lá, trong đó có khoảng 1,3 triệu ca tử vong là do hút thuốc thụ động, những người không hút nhưng vẫn bị ảnh hưởng bởi khói thuốc trong môi trường.
Vạch trần sự thật phía sau vẻ “hấp dẫn”
Hưởng ứng Ngày Thế giới Không thuốc lá 31/5/2025, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát động chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” nhằm phơi bày các chiến lược tiếp thị gây hiểu lầm của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới – những nỗ lực tô vẽ sản phẩm độc hại này như một lựa chọn thời thượng, ít nguy hại, đặc biệt hướng đến giới trẻ.
Thuốc lá – Mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và kinh tế
Thuốc lá từ lâu đã được coi là kẻ thù thầm lặng của sức khỏe con người. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác định đây là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu, với hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó khoảng 1,3 triệu ca do hút thuốc thụ động. Năm 2022, theo ước tính của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam, tổng chi phí khám chữa bệnh và tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá lên tới 108.000 tỷ đồng/năm (tương đương 1,14% GDP) con số này cao gấp 5 lần nguồn thu từ thuế thuốc lá.
Ngoài ra, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá nung nóng (TLNN) đang ngày càng phổ biến, đặc biệt đối với giới trẻ nhờ mẫu mã hấp dẫn và quảng bá tinh vi. Các sản phẩm này được tiếp thị với hình ảnh “ít tác hại”, khiến người tiêu dùng lầm tưởng về độ an toàn, nhất là trẻ vị thành niên.
Một số mẫu thuốc lá điện tử (nguồn internet)
Thực tế cho thấy, không có loại thuốc lá nào là không gây hại. TLĐT và TLNN chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ, cảm xúc và tâm thần của giới trẻ. Ngoài nicotine, thuốc lá còn chứa nhiều hóa chất độc hại khác gây nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, tim mạch, tổn thương phổi và rối loạn tâm thần,…Đáng lo ngại, TLĐT và TLNN thường sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất tổng hợp nên có thể bị lợi dụng để pha trộn, sử dụng ma túy, đặc biệt nhằm vào học sinh, sinh viên.
Sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm (hình minh họa, internet)
Vì sao trẻ vị thành niên dễ bị thu hút bởi thuốc lá điện tử?
- Thiếu hiểu biết về tác hại của các loại thuốc lá điện tử.
- Tâm lý bất ổn, sử dụng thuốc như một cách giải tỏa căng thẳng.
- Bị thu hút bởi thiết kế bắt mắt, mùi vị đa dạng, tính năng tiện lợi.
- Việc mua bán dễ dàng, thiếu sự kiểm soát với độ tuổi vị thành niên.
- Ảnh hưởng từ bạn bè, sự tò mò, và thiếu kỹ năng sống.
- Muốn chứng tỏ bản thân đã trưởng thành.
- Thói quen bắt chước từ người thân trong gia đình.
Làm gì để phòng, chống tác hại của thuốc lá đối với trẻ vị thành niên?
Để bảo vệ thế hệ trẻ khỏi ảnh hưởng của thuốc lá, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, y tế và toàn xã hội. Dưới đây là một số biện pháp:
- Đẩy mạnh công tác giáo dục và truyền thông nhằm nâng cao kiến thức cho trẻ về tác hại của thuốc lá.
- Trang bị cho trẻ kỹ năng từ chối và tự bảo vệ bản thân trước thuốc lá: Dạy trẻ cách nói “không” với thuốc lá, đặc biệt trong các tình huống bị bạn bè rủ rê. Bên cạnh đó, cần giúp trẻ nhận diện và cảnh giác với các hình thức dụ dỗ ngụy trang “sành điệu”, “thời thượng”,…
- Xây dựng môi trường trong lành, không khói thuốc: Gia đình cần nêu gương cho trẻ bằng cách giảm thiểu việc hút thuốc lá. Đồng thời, các địa điểm công cộng như các khu vui chơi, trường học và các bệnh viện cần tuân thủ quy định “khu vực không khói thuốc”.
- Tăng cường kiểm soát mua bán và quảng cáo sản phẩm thuốc lá.
- Tư vấn, hỗ trợ trẻ có dấu hiệu sử dụng thuốc lá: phát hiện sớm và can thiệp những trường hợp trẻ cần hỗ trợ tâm lý liên quan hành vi sử dụng thuốc lá.
Ngày Thế giới Không Thuốc Lá 31/5 là dịp nhắc nhở mạnh mẽ về trách nhiệm chung của nhà trường, gia đình và chính các em học sinh trong việc phòng chống thuốc lá. Hãy cùng chung tay bảo vệ thế hệ trẻ – tương lai của đất nước – khỏi những tác hại nghiêm trọng của thuốc lá, đồng thời xây dựng một môi trường sống an toàn, lành mạnh và không khói thuốc.
Phòng Thông tin điện tử – Viện ĐT&NCSKTE
