Tiêm hormon kìm hãm dậy thì sớm ở trẻ, những điều cha mẹ cần biết

Việc phụ huynh tự ý đưa con đi tiêm hormon ức chế dậy thì sớm là liều lĩnh bởi việc tiêm hormon này phải được sự chỉ định, cũng như theo dõi chặt chẽ của các bác sĩ chuyên khoa.

Tình trạng trẻ dậy thì sớm đang là vấn đề được các phụ huynh quan tâm, lo ngại. Trên mạng xã hội thậm chí còn xuất hiện không ít thông tin cảnh báo và đưa ra lời khuyên hãy đưa trẻ đi tiêm hormon kìm hãm (ức chế) dậy thì sớm, nhằm mục đích giúp trẻ phát triển đúng độ tuổi của mình.

Lời khuyên này liệu có đúng? Liệu tiêm hormon có thể kìm hãm được dậy thì sớm cho trẻ? Để giúp bậc cha mẹ hiểu đúng về trẻ dậy thì sớm cũng như biết lựa chọn cho con hướng điều trị tốt nhất, chúng tôi đã tìm đến các chuyên gia tại khoa Nội tiết – Chuyển hóa – Di truyền, Bệnh viện Nhi Trung ương.

Khi nào nên tiêm hormon?

Hiện nay tình trạng dậy thì sớm ở trẻ đang khiến nhiều ông bố, bà mẹ đứng ngồi không yên. Thậm chí, nhiều gia đình còn nghe các thông tin trên mạng, sau đó đưa con đi tiêm hormon để kìm hãm dậy thì sớm với mong muốn con phát triển đúng tuổi.

Theo nhận định của TS Bùi Phương Thảo – Phó trưởng khoa Nội tiết – Chuyển hóa – Di truyền (Bệnh viện Nhi Trung ương), các ông bố bà mẹ lo lắng về việc con dậy thì sớm là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, lo lắng đến mức tự ý mua thuốc về tiêm để ức chế sự phát triển là “liều lĩnh”. Bởi, việc tiêm hormon này phải được sự chỉ định cũng như theo dõi chặt chẽ của các bác sĩ chuyên khoa.

TS Thảo cho hay, có một số trường hợp, dù các bác sĩ nội tiết đã hướng dẫn và tư vấn không cần thiết phải tiêm hormon ức chế dậy thì, nhưng gia đình vẫn tự ý ra ngoài tiêm thuốc ức chế dậy thì với hy vọng sau này chiều cao của con sẽ tăng lên. Việc dùng hormon ức chế dậy thì không đúng chỉ định sẽ làm cho trẻ không có được qua trình dậy thì bình thường, ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý của đứa trẻ.

Bác sĩ tư vấn cho phụ huynh về việc khi nào nên tiêm hormon ức chế dậy thì sớm

Vậy những trường hợp nào thì nên điều trị bằng cách tiêm hormon ức chế dậy thì sớm?

Theo TS Thảo, đối với những trẻ có dậy thì sớm trung ương (nữ dưới 6 tuổi và nam trước 9 tuổi)  thì nên tiêm hormon để ức chế dậy thì. Còn những trường hợp nữ dậy thì sớm từ 6 đến 8 tuổi, hoặc trên 8 tuổi thì tùy vào từng trường hợp cụ thể bác sĩ sẽ giải thích cho gia đình và bệnh nhân.

“Những trường hợp nữ dưới 6 tuổi đã dậy thì, khi tiêm hormon làm kìm hãm dậy thì sớm sẽ có hai cái lợi. Về ngắn hạn, sẽ giúp ức chế phát triển các đặc tính sinh dục phụ như: kìm hãm sự phát triển của tuyến vú, lông mu, khả năng có kinh nguyệt… từ đó giúp trẻ tập trung vào việc học, hòa đồng cùng bạn bè, tránh bị xâm hại tình dục.

Còn về dài hạn, sẽ giúp trẻ phát triển chiều cao sau này. Bởi, nếu không tiêm hormon thì xương bị ảnh hưởng, trực tiếp ở đây là tuổi xương phát triển trước tuổi thực”, TS Thảo phân tích.

TS Thảo dẫn chứng cụ thể: “Ví dụ một cháu bé dậy thì trước 6 tuổi, nếu không điều trị bằng cách tiêm hormon ức chế dậy thì thì sau này cháu sẽ chỉ cao 1,50m. Nhưng nếu điều trị thì cháu có thể cao thêm được 9 đến 10cm nữa”.

Còn đối với những trường hợp 6-8 tuổi, hoặc trên 8 tuổi,  TS Thảo cho rằng, điều trị ức chế dậy thì không phải là nhất thiết. Nếu điều trị thì chỉ có thể giúp giải quyết được những vấn đề ngắn hạn như kìm hãm sự phát triển đặc tính sinh dục phụ, làm chậm thời gian phát triển tuyến vú, lông mu, còn về mặt cải thiện chiều cao thì không còn nhiều, thậm chí không có.

“Đối với những cháu này, chúng tôi sẽ dựa trên từng trường hợp cụ thể để tư vấn cho gia đình những cái được, cái mất khi tiêm hormon. Từ đó gia đình sẽ đưa ra quyết định cuối cùng”, TS Thảo cho biết.

Về những tác dụng phụ khi kìm hãm trẻ dậy thì sớm, bằng cách tiêm hormon, TS Thảo cho rằng, bất kể biện pháp nào cũng có tính hai mặt. Bởi vậy trước khi áp dụng điều trị cho trẻ các bác sĩ cùng với gia đình cần phải bàn bạc về những cái được – cái mất.

TS.BS Bùi Phương Thảo đang khám lại cho bệnh nhân dậy thì sớm phải tiêm hormon

“Việc tiêm hormon cho trẻ, chắc chắn có những ảnh hưởng nhất định, trẻ phải chịu đau khi tiêm, có sự thay đổi nội tiết của trẻ, các tác dụng phụ hiếm khi xảy ra như đau đầu, bốc hỏa, nguy cơ nhiễm trùng chỗ tiêm, …Ngoài ra còn là vấn đề thời gian, kinh phí khi điều trị”, TS Thảo chia sẻ.

Như thế nào được gọi là dậy thì sớm

TS Bùi Phương Thảo cho rằng, hiện nay trẻ (cả nam và nữ) tuổi dậy thì sớm bắt đầu sớm hơn so với trước kia. “Hiện nay đối với nữ, các dấu hiệu dậy thì thường bắt đầu từ 8 tuổi, còn nam là 9 tuổi. Như vậy, nếu xuất hiện các dấu hiệu dậy thì trước độ tuổi đó sẽ được coi là dậy thì sớm. Ngược lại, nếu nữ sau 13 tuổi, nam sau 14 tuổi mà chưa dậy thì thì sẽ được coi là muộn”, TS Thảo cho hay.

Theo đó, dấu hiệu dậy thì ở nữ thường xuất hiện các biểu hiện như vùng tuyến vú phát triển, bắt đầu có lông mu, thay đổi tâm lý… còn nam thường là vỡ tiếng, dương vật phát triển, xuất hiện ria mép, trứng cá, lông mu…

Ngoài ra, vấn đề mà các bậc phụ huynh thường hay lo lắng nhất, đó chính là sự phát triển “vượt trội” ở tuyến vú đối với các bé gái nên hốt hoảng cho đi khám. Đối với trường hợp này, TS Thảo cho rằng: “Kể cả đối với trẻ có tuyến vú phát triển trước 8 tuổi nhưng khi đi khám tuổi xương vẫn bình thường, tử cung, lông mu không phát triển thì đó không được coi là dậy thì sớm”.

Cuối cùng, chia sẻ với chúng tôi về nguyên nhân dẫn khiến trẻ dậy thì sớm ngày càng gia tăng, TS Thảo cho rằng, ngoài nguyên nhân tổn thương thần kinh trung ương gây dậy thì sớm trung ương, còn có các yếu tố khác như: môi trường, dinh dưỡng, lối sống… sẽ khiến trẻ dậy thì sớm hơn.

“Ví dụ, trẻ thừa cân béo phì sẽ thúc đẩy dậy thì sớm hơn. Hay những trẻ tiếp cận với thông tin, internet, mạng xã hội từ khi còn nhỏ cũng là nguyên nhân thúc đẩy…”, TS Thảo cảnh báo.

Lê Phương