Tự tử ở trẻ vị thành niên – vấn đề đáng báo động

Tự tử ở trẻ vị thành niên nhiều năm gần đây luôn là vấn đề đáng báo động xảy ra không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nơi trên thế giới. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tự tử ở lứa tuổi này. Vậy, nguyên nhân từ đâu và chúng ta phải làm gì để chấm dứt những sự việc đau lòng này?

Hồi chuông báo động!

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), mặc dù tự tử xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng theo thống kê, đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 4 ở các trẻ từ 15- 19 tuổi trên thế giới. Theo tổ chức Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) công bố, cứ trung bình mỗi ngày, khoảng 3.000 trẻ vị thành niên tự tử trên thế giới. Còn tại Việt Nam, đây cũng là vấn đề nghiêm trọng và rất đáng lo ngại khi tình trạng tự tử ở tuổi vị thành niên có xu hướng gia tăng mà chúng ta chưa biết cách nhận diện và có các biện pháp phòng ngừa.

Khoa Sức khỏe vị thành niên – Bệnh viện Nhi Trung ương gần đầy khám và điều trị cho nhiều trẻ vị thành niên có chấn động về tâm lý

Một trong những trường hợp đau lòng xảy ra vừa qua, tại khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận một trẻ nam 13 tuổi, được phát hiện đã thắt cổ tự tử bằng khăn quàng đỏ trong nhà tắm.

Mẹ cháu bàng hoàng kể lại: “Trong đợt dịch COVID nghỉ ở nhà,cháu cũng hay chơi điện tử trên mạng. Vì thế mẹ cháu đãlắp camera trong phòng để theo dõi cháu. Cháu cảm thấy không thoải mái và đã tâm sự với bạn bè vì chuyện này. Ngày hôm ấy, khi camera được lắp xong thì cháu xin phép đi vào phòng tắm và cầm theo chiếc khăn quàng đỏ mà không có ai biết. Hơn 20 phút không thấy cháu ra, gọi không trả lời nên tôi đã mở cửa phòng và phát hiện sự việc đau lòng này. Các bạn thân của cháu cho biết cách đây 2 hôm bạn ấy có nhắn tin lớp nhóm nói rằng đây có thể là lần cuối cùng mình nói chuyện với các bạn”.

Trong câu chuyện trên, chỉ vì những lý do tưởng chừng rất đơn giản mà cháu đã hành động dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Trong thời gian vừa qua, khoa Sức khoẻ Vị thành niên – Bệnh viện Nhi Trung ương cũng đã tiếp nhận một số trẻ vị thành niên tự tử liên quan đến bạo lực gia đình và học đường. Một số lý do chỉ vì bị mẹ đánh, bị bạn bè trêu chọc mà trẻ đã quyết định từ bỏ cuộc sống của mình đường đột.

Nguyên nhân do đâu?

Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến hành vi tự tử ở lứa tuổi này. Đây là giai đoạn thay đổi tâm lý nên trẻ rất nhạy cảm với những yếu tố tác động bên ngoài cuộc sống. Những mâu thuẫn trong cuộc sống với gia đình, bạn bè, xã hội nhưng không được chia sẻ có thể khiến cho trẻ không tìm ra được những giải pháp để giải quyết. Trẻ dễ có những suy nghĩ tiêu cực, mất kiểm soát dẫn đến hành vi tự tử và xem đó là một cách giúp giải thoát khỏi những bế tắc trong cuộc sống. Ngoài ra, áp lực học tập, thi cử do bản thân, gia đình cũng có thể khiến trẻ nghĩ đến chuyện tiêu cực sau những thất bại trong học tập, thi cử.

Những áp lực tưởng đơn giản lại khiến trẻ dễ bị ảnh hưởng tâm lý và nghĩ đến điều dại dội

Những dấu hiệu cảnh báo trẻ có nguy cơ tự tử

Việc hiểu rõ những dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp các bậc phụ huynh tìm cách giải quyết và ngăn ngừa kịp thời, tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc. Vì vậy, nếu trẻ có những dấu hiệu nghi ngờ sau đây, cha mẹ cần chú ý, dành thời gian tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của trẻ để có biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm:

• Trẻ luôn than thở buồn chán, cảm thấy mình tội lỗi xấu xa và vô dụng;
• Trẻ có những tin nhắn dặn dò hoặc lời chào từ biệt với bạn bè thân thiết.
• Cần chú ý khi thấy trẻ có ý định tàng trữ, cất giấu những vật dụng để thực hiện hành vi tự sát như: tích trữ thuốc ngủ, chuẩn bị dây, dao,….

Cha mẹ cần đặc biệt chú ý các biểu hiện bất thường của trẻ để ngăn chặn nguy cơ tự tử đáng tiếc

Để trẻ có một tương lai tươi đẹp, chúng ta nên làm gì?

Vị thành niên là giai đoạn thay đổi về chất và tâm sinh lý. Vì thế, khi làm việc với trẻ vị thành niên các bậc phụ huynh cần tôn trọng, lắng nghe và không nên phát xét đặc biệt tôn trọng khoảng riêng tư của trẻ. Ngoài ra, việc hiểu rõ nguyên nhân và các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp cho các bậc phụ huynh tìm được cách giải quyết và ngăn ngừa tình huống xấu xảy ra. Bên cạnh đó, nếu bố, mẹ lo lắng về con mình hãy tìm sự hỗ trợ của các bác sĩ và nhà tâm lý.

• Không áp đặt thành tích học tập hoặc kì vọng quá cao vì điều này sẽ gây áp lực cho trẻ. Cần sắp xếp thời gian học tập và vui chơi giải trí cho trẻ hợp lí.
• Cần tạo sự gần gũi, gắn bó giữa bố mẹ với trẻ để trẻ có thể tâm sự, chia sẻ khi gặp khó khăn trong việc học tập và trong các mối quan hệ xã hội.
• Dạy trẻ các kỹ năng sống để trẻ có khả năng đương đầu với những biến cố trong cuộc sống.
• Về phía nhà trường, cần tạo môi trường học tập thân thiện với sự quan tâm, đồng hành của giáo viên.

Hãy nhớ rằng, tự tự ở trẻ vị thành niên có thể phòng ngừa được. Ngay bây giờ, rất cần sự chung tay xây dựng của gia đình, nhà trường và xã hội để cuộc sống của các em được an toàn, hướng tới một tương lai tươi đẹp hơn.

TS.BS Ngô Anh Vinh – Phó Khoa Sức khỏe Vị thành niên

Trà My – Phòng Truyền thông & CSKH