Gia tăng trẻ nhập viện do viêm não Nhật Bản

26/06/2017

Tính từ đầu năm 2017 đến nay, khoa Truyền nhiễm Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận 176 ca viêm não trong đó có 24 trường hợp là viêm não Nhật Bản. Chỉ riêng trong tháng 6, đã có 21 trẻ nhập viện vì bệnh này.

Viêm não Nhật Bản có thể diễn ra quanh năm nhưng cao điểm từ tháng 5 đến tháng 9. Hiện nay, tuy đa số các trẻ đã được tiêm phòng đầy đủ nhưng vẫn còn rải rác các trường hợp trẻ mắc bệnh do sức đề kháng kém , chưa tiêm vắc-xin phòng bệnh hoặc tiêm không đủ số mũi. Hiện tại, khoa Truyền nhiễm đang điều trị cho hai trường hợp mắc viêm não Nhật Bản. Không may mắn, cả hai bệnh nhi này đều phải gánh chịu một trong những di chứng nặng nề của bệnh.

Bệnh nhi viêm não được chăm sóc tại buồng cấp cứu (Ảnh minh họa)

Bé trai Nguyễn Quốc Đạt (4 tuổi, Bắc Ninh) nhập viện ngày 5/6. Theo lời người nhà, trước đó 3 ngày, cháu Đạt xuất hiện sốt cao 40⁰C. Gia đình đã cho con dùng thuốc hạ sốt song không hiệu quả. 2 ngày sau, cháu trở nên li bì, co giật nhiều. Trẻ được đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương khi đã rơi vào tình trạng hôn mê, liệt nửa người phải. Sau khi tiến hành thăm khám, chọc dịch não tủy, làm các xét nghiệm, các bác sĩ chẩn đoán bé Đạt mắc viêm não Nhật Bản. Đến nay, sau 17 ngày được điều trị bằng thở oxy, dùng thuốc chống phù não, cháu Đạt đã tỉnh táo, không còn sốt nhưng có di chứng vận động. Người nhà cho biết, cháu Đạt chưa được tiêm vắc-xin phòng bệnh này.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Lâm, trưởng khoa Truyền nhiễm cho biết, viêm não Nhật Bản được xem là một trong những bệnh nguy hiểm, có tỉ lệ tử vong và di chứng cao ở trẻ nhỏ (từ 25-35%). Những di chứng này khiến người bệnh giảm khả năng giao tiếp, giảm hoặc mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Cháu Đào Khánh Long (7 tuổi, Nghệ An) được chuyển đến điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương ngày 12/06, khi bệnh đã diễn biến đến ngày thứ 10. Theo lời người nhà, sáng ngày 2/6, cháu Long đột ngột sốt cao 39⁰C-40⁰C. Gia đình cho con uống thuốc hạ sốt thì thấy nhiệt độ có hạ. Hai ngày sau đó, bé liên tục kêu đau đầu, đau hốc mắt, có biểu hiện sợ ánh sáng. Đưa con vào Bệnh viện tỉnh Nghệ An, cha mẹ cháu được các bác sĩ thông báo Long mắc viêm não Nhật Bản. Bệnh nhi sau đó được tiến hành điều trị kháng sinh, chống phù não nhưng tình trạng sức khỏe không tiến triển. Sau 3 ngày, cháu xuất hiện hôn mê, thở ức chế. Các bác sĩ bệnh viện tỉnh đã tiến hành đặt nội khí quản và cho bệnh nhi thở máy. Hai ngày sau đó, cháu được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng rất nặng: phải đặt nội khí quản và liệt vận động toàn thân. Đến nay, đã qua 14 ngày được các bác sĩ tích cực can thiệp bằng thở máy, thuốc chống viêm, chống phù, tình trạng của Long có cải thiện hơn nhưng cháu đã xuất hiện những di chứng nặng như liệt cơ hô hấp, liệt tứ chi. Dù đã mở được mắt song bé vẫn phải phụ thuộc vào máy thở.

Nguyên nhân và con đường lây truyền bệnh

Muỗi Culex tritaeniorhynchus là trung gian truyền bệnh viêm não Nhật Bản ở Việt Nam

Theo bác sĩ Lâm, viêm não Nhật Bản là bệnh cấp tính lây truyền qua đường máu do virus viêm não Nhật Bản gây nên. Ở Việt Nam, loại muỗi Culex tritaeniorhynchus sinh sản mạnh vào mùa hè (nhất là từ tháng 3 đến tháng 7), hoạt động mạnh vào lúc chập tối. Loại muỗi này có mật độ cao ở vùng đồng bằng và trung du và là trung gian chủ yếu truyền bệnh viêm não Nhật Bản ở nước ta.

Các giai đoạn của bệnh:
Thời kỳ ủ bệnh: Kéo dài từ 5-14 ngày (trung bình là 1 tuần)
Thời kỳ khởi phát:
Bệnh thường khởi phát rất đột ngột với triệu chứng sốt cao 390C hoặc hơn. Trong thời kỳ này, bệnh nhân đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Ngay trong 1 -2 ngày đầu của bệnh, bệnh nhi đã xuất hiện cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn sự vận động nhãn cầu, lú lẫn hoặc mất ý thức. Ở một số trẻ nhỏ tuổi, ngoài sốt cao có thể thấy đi ngoài phân lỏng, đau bụng, nôn.
Thời kỳ toàn phát:
Thời kỳ này tương ứng với thời kỳ virus xâm nhập vào tế bào não tuỷ gây huỷ hoại các tế bào thần kinh. Bước sang thời kỳ toàn phát, các triệu chứng không giảm mà lại tăng lên, bệnh nhân đi vào hôn mê sâu dần. Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên như vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ, lúc tái, rối loạn nhịp thở và tăng tiết trong lòng khí quản, mạch thường nhanh và yếu. Thời kỳ toàn phát diễn ra ngắn, bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê sâu với rối loạn các chức năng sống. Những bệnh nhân vượt qua được thời kỳ này thì tiên lượng tốt hơn.
Thời kỳ lui bệnh:
Bước sang tuần thứ 2 của bệnh, bệnh nhân đỡ dần, nhiệt độ giảm từ sốt cao xuống sốt nhẹ. Vào khoảng ngày thứ 10 trở đi, nhiệt độ bệnh nhân trở về bình thường nếu không có bội nhiễm vi khuẩn khác. Bệnh nhân từ hôn mê dần dần tỉnh, không còn những cơn co cứng, bệnh nhân hết nôn và đau đầu.
Bệnh nhân có thể xuất hiện những biến chứng sớm như: viêm phế quản, viêm phổi hoặc viêm phế quản – phổi do bội nhiễm hoặc viêm bể thận, bàng quang do thông tiểu hoặc đặt sonde dẫn lưu; loét và viêm tắc tĩnh mạch do nằm lâu và rối loạn dinh dưỡng. Những di chứng sớm có thể gặp là bại hoặc liệt nửa người, mất ngôn ngữ, múa giật, múa vờn, rối loạn phối hợp vận động, giảm trí nhớ nghiêm trọng, rối loạn tâm thần, vận động.
Từ cuối tuần thứ 2 trở đi là thời kỳ của những biến chứng và di chứng muộn. Những biến chứng muộn có thể gặp là: loét nhiễm trùng, rối loạn giao cảm, rối loạn chuyển hoá. Những di chứng muộn có thể gặp là động kinh, nghe kém hoặc điếc, rối loạn thâm thần…
Phòng bệnh:
-Tiêm chủng là biện pháp tốt nhất để phòng viêm não Nhật Bản. Tiêm 2 lần cách nhau từ 7 – 14 ngày, sau đó 1 năm nhắc lại mũi thứ 3, cứ mỗi 3 -4 năm tiêm nhắc lại.
-Ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao thể trạng, nằm màn tránh muỗi đốt.
-Vệ sinh môi trường (tích cực diệt muỗi, bọ gậy).